Geldzaken boven de 18 – volwassen worden is duur

Vanaf je achttiende ben je meerderjarig. Officieel ben je dan volwassen en mag je autorijden en stemmen. Dit is ook het moment dat je voor verschillende zaken zelf financieel verantwoordelijk wordt. Je ouders ontvangen geen kinderbijslag meer en je moet een eigen zorgverzekering afsluiten én zelf zorgtoeslag aanvragen. Alhoewel je ouders tot je 21^ste onderhoudsplichtig zijn (de plicht om voor je te zorgen) komt het bij veel geldzaken nu op jezelf aan. Zo kunnen je ouders jouw aankopen of afgesloten abonnementen niet meer ongedaan maken en ben je verantwoordelijk voor je eigen schulden. Hieronder meer informatie over een aantal geldzaken waarmee je na je achttiende wordt geconfronteerd, of kijk op www.nibud.nl (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting).

Zorgverzekering en andere verzekeringen

In Nederland ben je vanaf achttien jaar verplicht jezelf te verzekeren voor ziektekosten. Jij of je ouders ontvangen hierover informatie vanuit de ziektekostenverzekering. Als je niets doet, word je in de maand na je achttiende bijgeschreven op de polis van je ouders en val je onder de voorwaarden van deze polis. Je kunt ook kiezen voor een eigen verzekering. Dat is zelfs verplicht als je zelfstandig gaat wonen. Je kiest voor een verzekering die het beste bij jou past. Veel verzekeraars hebben een speciaal jongerenpakket. Als verzekerde jongere heb je bijna altijd recht op zorgtoeslag. Deze toeslag is afhankelijk van je inkomen en kan oplopen tot ongeveer de helft van de premie. Het formulier vind je op www.toeslagen.nl. Ook als jouw ouders de zorgverzekering betalen, mag je zelf zorgtoeslag aanvragen.

Als je nog thuis woont, kun je in de meeste gevallen tot je 27^e meeliften op de aansprakelijkheidsverzekering van je ouders. Dat verandert als je zelfstandig gaat wonen. Vanaf dat moment heb je ook een eigen inboedelverzekering nodig. Kijk voor meer informatie over verzekeren en verzekeringen op www.allesoververzekeren.nl.

Studeren of naar school boven de 18

Ben je achttien jaar of ouder en ga je een opleiding volgen op mbo, of studeren aan een hogeschool of universiteit, dan betaal je bij voltijd studeren een vast bedrag aan lesgeld (mbo) of collegegeld (hoger onderwijs). Om je studiekosten, je levensonderhoud, de premie voor je ziektekostenverzekering en je lesgeld te betalen, krijg je studiefinanciering van de overheid.

Studiefinanciering binnen het MBO bestaat uit een basisbeurs, aanvullende beurs, een studentenreisproduct (ov-jaarkaart) en eventueel een rentedragende lening. De hoogte beurs is afhankelijk van je woonsituatie en van het inkomen van je ouders. Dit geldt ook voor het studeren in het Hoger Onderwijs (HBO of Universiteit). In het studiejaar 2023-2024 is de basisbeurs opnieuw ingevoerd.  Ook kun je een aanvullende beurs aanvragen. Of je hier ook recht op hebt hangt af van het inkomen van je ouders. Aanvullende beurs en ov-kaart worden uitbetaald als een prestatiebeurs. Alle informatie over het aanvragen van studiefinanciering vind je op www.duo.nl. Hier staat ook hoe de hoogte van de studiefinanciering wordt berekend.

Als je een opleiding volgt aan het voorgezet onderwijs of aan het volwassenenonderwijs (VAVO), kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming in de kosten voor je opleiding. Deze tegemoetkoming bestaat uit een basistoelage en een aanvullende toelage en is een gift. De hoogte van de tegemoetkoming is net als bij studiefinanciering afhankelijk van het inkomen van je ouders.

Bij studiefinanciering mag je per maand een ruim bedrag bijverdienen zonder dat dit invloed heeft op het bedrag dat je maandelijks ontvangt. Als je een studietoelage ontvangt zijn je bijverdiensten zelfs helemaal niet van invloed op de hoogte van het maandbedrag.

Belastingen

Als je werkt en een salaris ontvangt wordt op dit inkomen belasting ingehouden. Dit heet loonbelasting. Behalve naar de inkomsten uit je werk kijkt de Belastingdienst ook naar je andere inkomsten en je spaargeld. Iedereen die belasting betaalt heeft recht op zogenaamde heffingskortingen die rechtstreeks in je salaris worden verwerkt. Daarnaast mag je sommige uitgaven van de belasting aftrekken.

Heb je niet het hele jaar gewerkt of heb je een bijbaan, dan betaal je vaak te veel belasting. Om dit geld terug te vragen moet je aangifte doen via de Belastingdienst. Aangifte doe je eenmaal per jaar voor 1 april. Kijk op www.belastingdienst.nl.

Schulden: voorkomen en genezen

Naarmate je ouder wordt, is de omgang met geld anders. Je inkomen kan rond deze leeftijd  toenemen, maar je uitgaven ook. Meer uitgeven dan er binnenkomt, leidt vaak tot schulden. Uit recent onderzoek onder mbo-scholieren blijkt één op de zes schulden te hebben. Dat kunnen formele schulden zijn (schulden bij instanties zoals banken, zorgverzekeraars of DUO), of informele schulden (schulden bij vrienden en familie). Uit het Nibud-onderzoek blijkt dat studieleningen en roodstaan bij de bank de belangrijkste formele schulden zijn.

De gevolgen van schulden kunnen legio zijn: spanning en stress, concentratieproblemen, gezondheidsproblemen, schooluitval of zelfs criminaliteit. Bovendien belemmeren schulden je een toekomst op te bouwen. Inkomsten moeten direct worden gebruikt om schulden af te lossen en instanties verstrekken geen kredieten meer, zoals een hypotheek.

Veel jongeren zijn niet goed in staat om hun eigen geldzaken te regelen. Dit blijkt een belangrijke oorzaak te zijn bij het ontstaan van schulden. Verder zijn reclame en consumptiegedrag van grote invloed. De overgang van bij je ouders wonen naar zelfstandig wonen kan ook bijdragen aan het ontstaan van schulden. De maandelijkse lasten nemen toe en de financiële controle vanuit het gezin valt weg.

Hoe lastig de schuldensituatie ook is, maak het probleem bespreekbaar en zoek samen naar een oplossing. Dat kan met familie of vrienden, maar ook met een instantie zoals Kontext (maatschappelijke hulpverlening) kan helpen.

Kijk op www.nibud.nl voor tips over het voorkomen en oplossen van schulden.